تخريب اموال تاريخی و فرهنگی

تخریب اموال تاریخی و فرهنگی در حقوق جزای ایران

در این مقاله تخریب اموال تاریخی و فرهنگی  را مورد بررسی قرار می دهیم.

ایران به عنوان یک کشور باستانی برخوردار از تاریخی کهن ، آثار و ابنیه تاریخی فراوانی دارد

که همواره مورد طمع بیگانگان و عوامل داخلی آنها بوده است .

اوج این تهاجمات علیه آثار تاریخی و فرهنگی ایران در دوران قاجاریه مشاهده می شود.

از جمله، در سال ۱۹۰۰ میلادی امتیاز انجام حفاری های باستان شناسی رسماً به موجب قراردادی به دولت فرانسه واگذار شد

و کنترل اشیای مکشوفه آنان توسط ماموران ایرانی حتی در داخل خاک ایران ممنوع گشت و شخصی به نام ( دمورگان )

در راستای اجرای این قرارداد به ایران اعزام شد.

به موجب همین قرارداد، لوح سنگی ( قانون حمورابی )  ،

ضمن کاوشهای شهر شوش کشف و به موزه (لوور ) پاریش انتقال داده شد .

حتی گفته می شود که تنها در ۱۳۵۷ (آخرین سال حیات رژیم پهلوی )، سی گروه کارشناس از کشورهای مختلف

غربی به کاوش در ایران مشغول بوده اند .

پس از پیروزی انقلاب نیز موارد متعددی از خرید و فروش و قاچاق قطعه های تاریخی و فرهنگی کشف شده است .

در راستای مبارزه با این نوع اقدامات غیر قانونی ، دوازده ماده ی ۵۵۸ الی ۵۶۹ قانون تعزیرات در سال ۱۳۷۵ مصوب گردید.

البته مواد دوازه گانه مذکور تنها به تخریب این اموال نمی پردازد، بلکه اعمالی چون سرقت، کاوش،

خرید و فروش، قاچاق و تغییر دادن نحوه استفاده از آن ها را نیز در بر می گیرد.

 

ماده ۵۵۸ قانون مجازات اسلامی

هرکس به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، محوطه ها و مجموعه های فرهنگی – تاریخی یا مذهبی

که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، یا تزئینات ، ملحقات، تاسیسات، اشتیاء و لوازم و خطوط و نقوش منصوب یا موجود

در اماکن مذکور که مستقلا نیز واجد حیثیت فرهنگی – تاریخی یا مذهبی باشد

خرابی وارد آورده علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از یک الی ده سال محکوم می شود.

 

ماده ۵۵۹ قانون مجازات اسلامی

هر کس اشیاء و لوازم و همچنین مصالح و قطعات آثار فرهنگی – تاریخی را از موزه‌ها و نمایشگاه ها، اماکن تاریخی و مذهبی

و سایر‌ اماکن که تحت حفاظت یا نظارت دولت است سرقت کند یا با علم به مسروقه بودن اشیای مذکور را بخرد

یا پنهان دارد در صورتی که مشمول مجازات‌ حد سرقت نگردد علاوه بر استرداد آن به حبس از یک تا پنج سال محکوم می شود.

 

ماده ۵۶۰ قانون مجازات اسلامی

هر کس بدون اجازه از سازمان میراث فرهنگی کشور، یا با تخلف از ضوابط مصوب و اعلام شده از سوی سازمان مذکور

در حریم آثار فرهنگی – تاریخی مذکور در این ماه مبادرت به عملیاتی نماید که سبب تزلزل بنیان آن ها شود

یا در نتیجه آن عملیات به آثار و بناهای مذکور خرابی یا لطمه وارد آید

علاوه بر رفع آثار تخلف و پرداخت خسارات وارده به حبس از یک تا سه سال محکوم می شود.

 

تخریب اموال تاریخی و فرهنگی

 

ماده ۵۶۱ قانون مجازات اسلامی

هرگونه اقدام به خارج کردن اموال تاریخی، فرهنگی از کشور هرچند به خارج کردن آن نیانجامد قاچاق محسوب

و مرتکب علاوه بر استرداد اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جریمه معادل دو برابر قیمت اموال موضوع قاچاق محکوم می گردد .
تبصره:  تشخیص ماهیت تاریخی ، فرهنگی به عهده سازمان میراث فرهنگی کشور می باشد .

بیشتر بخوانیم: فروش مال غیر

ماده ۵۶۲ قانون مجازات اسلامی

هرگونه حفاری وکاوش به قصد به دست آوردن اموال تاریخی، فرهنگی ممنوع بوده و مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال

و ضبط اشیاء مکشوفه به نفع سازمان میراث فرهنگی کشور و آلات و ادوات حفاری به نفع دولت محکوم می شود.

چنانچه حفاری در اماکن و محوطه های تاریخی که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، یا در بقاع متبرکه و اماکن مذهبی

صورت گیرد علاوه بر ضبط اشیاء مکشوفه و آلات و ادوات حفاری مرتکب به حداکثر مجازات مقرر محکوم می شود.

تبصره ۱:  هر کس اموال تاریخی، فرهنگی موضوع این ماده را برحسب تصادف به دست آورد

و طبق مقررات سازمان میراث فرهنگی کشور نسبت به تحویل آن اقدام ننماید به ضبط اموال مکشوفه محکوم می گردد.

تبصره۲: خرید و فروش اموال تاریخی، فرهنگی حاصله از حفاری غیرمجاز ممنوع است و خریدار و فروشنده

علاوه بر ضبط اموال فرهنگی مذکور ، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می شوند.

هرگاه فروش اموال مذکور تحت هر عنوان از عناوین به طور مستقیم یا غیرمستقیم به اتباع خارجی صورت گیرد،

مرتکب به حداکثر مجازات مقرر محکوم می شود.

 

ماده ۵۶۳ قانون مجازات اسلامی

هرکس به اراضی و تپه ها و اماکن تاریخی و مذهبی که به ثبت آثار ملی رسیده و مالک خصوصی نداشته باشد، تجاوز کند

به شش ماه تا دو سال حبس محکوم می شود مشروط بر آنکه سازمان میراث فرهنگی کشور

قبلا حدود مشخصات این قبیل اماکن و مناطق را در محل تعیین و علامتگذاری کرده باشد.

 

ماده ۵۶۴ قانون مجازات اسلامی

هرکس بدون اجازه سازمان میراث فرهنگی و برخلاف ضوابط مصوب اعلام شده از سوی سازمان مذکور

به مرمت یا تعمیر، تغییر، تجدید و توسعه ابنیه یا تزیئنات اماکن فرهنگی، تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی مبادرت نماید،

به حبس از شش ماه تا دو سال و پرداخت خسارت وارده محکوم می گردد.

ماده ۵۶۵ قانون مجازات اسلامی

هرکس برخلاف ترتیب مقرر در قانون حفظ آثار ملی اموال فرهنگی – تاریخی غیر منقول ثبت شده در فهرست آثار ملی

را با علم و اطلاع از ثبت آن به نحوی به دیگران انتقال دهد به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم می شود.

 

ماده ۵۶۶ قانون مجازات اسلامی

هرکس نسبت به تغییر نحوه استفاه از ابنیه، اماکن و محوطه های مذهبی، فرهنگی و تاریخی که در فهرست آثار ملی ثبت شده اند

برخلاف شئونات اثر و بدون مجوز از سوی سازمان میراث فرهنگی کشور اقدام نماید

علاوه بر رفع آثار تخلف و جبران خسارت وارده به حبس از سه ماه تا یکسال محکوم می شود.

 

ماده ۵۶۶ مکرر قانون مجازات اسلامی

هرکس نمونه تقلبی آثار فرهنگی- تاریخی اعم از ایرانی و خارجی را به جای اثر اصلی بسازد

یا آن را به قصد عرضه، قاچاق یا فروش، معرفی، حمل یا نگهداری کند یا با آگاهی از تقلبی بودن اثر خریداری کند

به حبس از نود و یک روز تا شش ماه و جزای نقدی معادل نصف ارزش اثر اصلی با اخذ نظر کارشناس

از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری محکوم می شود.

تبصره ۱:  نمونه تقلبی به اشیائی اطلاق می گردد که در دوره معاصر ساخته شده

و از حیث نقوش، خطوط، شکل، جنس، اندازه، حجم و وزن شبیه آثار فرهنگی – تاریخی اصیل بوده

یا بدون آن که نمونه اصلی وجود داشته باشد به عنوان اثر فرهنگی – تاریخی اصیل معرفی شود

و علامتی از سوی سازنده یا سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای تشخیص از اصل، بر روی آن حک نشده باشد.

تبصره ۲: چنانچه شی ءتقلبی نمونه اصلی نداشته باشد، ارزش آن به فرض وجود

توسط کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تعیین می گردد.

تبصره ۳: اشیاء مکشوفه موضوع این ماده به نفع سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ضبط می گردد.

حکم این تبصره شامل اشیائی که قبل از لازم الاجراء شدن این قانون ضبط شده نیز می گردد.

مطلب مرتبط: انواع جعل و مجازات آن

 

ماده ۵۶۷ قانون مجازات اسلامی

در کلیه جرائم مذکور در این فصل، سازمان میراث فرهنگی یا سایر دایر دولتی بر حسب مورد

شاکی یا مدعی خصوصی محسوب می شود.

بیشتر بخوانیم: مجازات های اصلی در قانون مجازات اسلامی

ماده ۵۶۸ قانون مجازات اسلامی

در مورد جرایم مذکور در این فصل که بوسیله اشخاص حقوقی انجام شود هر یک از مدیران و مسوولان که دستور دهنده باشند

برحسب مورد به مجازات های مقرر محکوم می شوند.

تبصره:  اموال فرهنگی، تاریخی حاصله از جرائم مذکور در این فصل تحت نظر سازمان میراث فرهنگی کشور توقیف

و درکلیه مواردی که حکم به ضبط و استرداد اموال، وسائل، تجهیزات و خسارات داده می شود

به نفع سازمان میراث فرهنگی کشور مورد حکم قرار خواهد گرفت.

ماده ۵۶۹  قانون مجازات اسلامی

در کلیه موارد این فصل در صورتی که ملک مورد تخریب، ملک شخصی بوده و مالک از ثبت آن به عنوان آثار ملی بی اطلاع باشد

از مجازات های مقرر در مواد فوق معاف خواهد بود.

در این نوشته سعی کردم قوانین مربوط به تخریب اموال تاریخی و فرهنگی را با هم بررسی کنیم

چنانچه کماکان در این مورد سوالی دارید، می توانید آن را با وکلای ما در موسسه چتر عدالت ایرانیان در میان بگذارید.